Evolucija obrazovanja za život u porodici

Evolucija OZŽP predstavlja istorijsko objašnjenje jačanja napora da se obrazuje za porodični život. Osnovna pretpostavka je da su šeme porodičnog života uklopljene u tekuće socijalne promene koje su postale centralne u razvoju obrazovanja za porodični život. Među tim socijalnim promenama nalaze se:

Stalno rastuće interesovanje za obrazovanje (na početku za elitu, a zatim za široke mase)
Rana identifikacija domaćinstva kao centralne paradigme obrazovanja za život u porodici, pa je tako pažnja primarno bila usmerena na obrazovanje žene za njihove tradicionalne uloge i zadatke
Verovanje da su problemi u porodičnom životu i u društvu povezani
Uticaj različitih disciplina (ekonomije domaćinstva, sociologije, socijalnog rada, socijalne psihologije) i empiriskih i analitičkih istraživanja razvoja i perspektive u oblasti OZŽP
Uticaj ekonomskih snaga, političkih događaja i državne politike.

Poslednjih 200 godina:

Neformalno, osnivanje dobrovoljnih udruženja i grupa za edukaciju roditelja; obrazovanje žena; prvi časopis koji se bavi porodičnim životom (namenjeni majkama); kraj 18. i početak 19. veka – počeci obučavanja indetifikovani kao „kućna ekonomika“ ili „ekonomika domaćinstva“- šivenje, namernice, ishrana i priprema jela; 1840. godine pojavljuje se knjiga „Rasprava o porodičnij ekonomici“ Ketrin Bičer, a dve godine kasnije i „Knjiga domaćih recepata“; obe knjige su izdavane 40 godina i nesumnjivo je da su bile početak porodične edukacije

1872. je izglasan prvi zakon (u Masačusetsu) koji je podržao izučavanje porodice u državnom školskom sistemu; uviđaju se i eventualne koristi od obučavanja žena za rad; već 1895. godine 16 država nudi predavanje o porodičnoj ekonomici na svojim koledzima (kako državnim tako i privatnim); u isto vreme socijolozi preuzimaju ispitivanja specifično vezana za porodicu, pa se u narednom periodu interesovanje prenosi sa moralnih rasprava i spekulativne nauke ka empirijskim dokazima o svojstvu porodice; u vremenu emancipacije u središte istraživanja se stavlja razvod kao veliko moralno zlo koje preti porodici, ovo je bilo važno iz dva razloga: 1. Orijentacijom na kvantitativne metode braka se smatraju oblašću kja zahteba statističke studije kje bi se usmerile na pronalaženje onoga što je najbolje uraditi u vezi sa ovim problemom, 2. Statistički pristup istraživanju razvoda počeo je da stvara pogodnu okolnost da se radi na studijama porodice, a ne samo onoga što je bilo indetifikovano kao domen žena; u isto vreme počinju i antropološka istraživanja o porodici kao evolutivnom jedinicom otpornom na društvene okolnosti, kao institucijom u tranziciji; u ovom periodu mnogi intelektualci zaključuju da je dobar porodični život proizvod odgovarajuće pomoći države – akcenat se stavlja na različite vrste društvenih reformi, uključujući promene zakona i promene društvenih uslova. Dakle, ceo ovaj period karakterišu dve različite ideje o porodici: 1. Prva je bila iz perspektive porodične ekonomike – poboljšanje kvaliteta života zavisilo je od efikasnog upravljanja porodicom, 2. Druga ideja se temeljila na povezanosti problema u porodičnom životu sa problemima u društvu

Pojavljuju se važne sociološke publikacije; tendencija da se brak ne smatra kao svetinja već kao ugovor, razvod ne kao opasnost već kao simptom; pojavljuju se prva udruženja (Američkog udruženje za porodičnu ekonomiku) na državnom nivou koja se bavi različitim problemima porodičnog života; pojavljuju se i prve periodične publikacije; osnivaju instituti i istraživački centri pri univerzitetima; razvijaju se sociologija porodice i empirijska istraživanja; društvena briga za zdravstvenu zaštitu dece postala je internacionalna

Dinamičan period zbog sudaranja porodice sa zahtevima za promene koje su proistekle iz dva svedska rata; dalje se razvijaju sociologija i ekonomika porodice, granaju se društvene službe i razvijaju interventni programi; promene nastale posle drugog svetskog rata, promene društvenih normi, eksplozija nauke i tehnologije utiču i na porodični život, kao posledica ovakve dinamike, akcenat na preventivi postao je osnova izuzetnog razvoja terapijskih programa, taj uticaj terapije na sve oblasti edukacije za porodični život se osećao; pojavljuju se i međunarodni projekti

50-tih: ekonomski progres – više novca za istraživanja(kako od vlada tako i iz privatnih fondacija) – proučava se razvod već dve decenije; 60-tih: kao posledica korejskog i vijetnamskog rata: upotreba droga, povećanje vanbračnih zajednica, odbijanje poštovanja društvenih normi i pravila, feministički pokret postaje snažan u društvenom, pravnom i političkom životu, dolazi i do favorizovanja individualnih prava u odnosu na prava grupe – sve to dovodi do toga da snaga porodice slabi, a suprostavljene grupe počinju raspravu koja traje i danas o tome kakvo ime odabrati za OZŽP i kakav bi sadražaj trebalo da obuhvati; pokrenuta su i pitanja o tome sa li je generalni pristup porodičnoj ekonomici učvrstio ulogu žene kao podređene u jednoj autoritarnoj strukturi – neki menjaju nazive institucija i koledza za porodičnu ekonomiku što dovodi do konfuzije u vezi sa nazivom sadržaja i nastavnog programa; skidanjem programa porodične ekonomike, neki univerziteti su skinuli i edukativne programe za porodični život; 70-tih se prvi put stvaraju timovi praktičari i stručnjaci) u ovoj oblasti, dolaze do izražaja osnovna istraživanja sa pratećim razvojem teorije o porodici, osnažuje treventivni rad, čak ima i zahteva da edukacioni programi koji bi doprineli jačanju porodice budu dodatak terapiji, značajna je pojava multidisciplinarnih istraživanja, počinje i izdavanje prvih uverenja stručnjacima za edukaciju roditelja (programi sertifikacije); 80-tih preplitanje posao-porodica postaje značajno pitanje istraživanja (jer se broj zaposlenih majki drastično povećavao) – plaćena odsustva, fleksibilno radno vreme, naknade za delimično radno vreme, beneficije za zaposlene; 90-tih istraživanja se ne smanjuju, ali rasprave između raznih naučnika se usresređuju na međusobne načine saznanja i potrebe za kritičkim objašnjenjima, mnogi programi postaju središte rasprava koje održavaju različite stavove naučnika u vezi sa epistemološkim predpostavkama.

Ova hronologija ne samo da osvetljava prošlost, već može takođe da pruži uvid u sadašnjost, da osvetli zašto je OZŽP trenutno tu gde jeste. Moguće je takođe da ovaj pregled bude od koristi edukatorima u oblikovanju narednih smernica OZŽP. Važnost OZŽP i njegovo održanje se može uvideti iz same evolucije. Upravo smo se vodili ovim smernicama kada smo za vas konstruisali našu „Školu roditeljstva“.